Thằng cha quản lý đã hét to:
"Nó giết tôi" khi bị tôi đạp té
xuống thang lầu. Nhưng hắn
không nói rõ là ai giết hắn.
Mình sẽ khai thủ phạm là ông
già bán kính ở kế bên. Lão ta
sẽ bị treo cổ thay cho mình.
Ý nghĩ đó làm tôi bớt lo. Tôi
nhìn xung quanh phòng giam.
Phòng mới quét vôi, không có
một hình vẽ nào trên tường
trừ một hình cái giá treo cổ
mà kẻ vào đây trước tôi đã vẽ.
Ánh sáng bên ngoài chiếu vào
qua một lỗ tròn trên cao, cách
mặt đất chừng ba thước. Đồ
đạc trong phòng chỉ gồm một
cái ổ rơm và một cái chậu.
Tôi ngồi lên ổ rơm, hai tay bó
gối, buồn thảm không tả nổi.
Tôi nghĩ là tên quản lý trước
khi chết đã tố cáo tôi. Tự
nhiên tôi thấy nhột ở chân
như có kiến bò và tôi ngẩng
cổ lên, húng hắng ho như có
sợi dây siết mạnh ở cổ.
Ngay lúc đó tên cai ngục mở
cửa bảo tôi đi theo hắn. Tôi
rùng mình vì lúc nào hắn cũng
có hai tên đồ tê vạm vỡ theo
sau. Chúng tôi đi qua mấy dãy
hành lang dài. Tôi thấy sau
lưới sắt tên Jic Jack sắp sửa bị
hành quyết vào sáng hôm
sau. Hắn mặc áo bó sát tay
chào và hát lên với giọng khàn
khàn. Khi thấy tôi hắn kêu lên:
- Chào người anh em! Tôi sẽ
dành cho người anh em một
chỗ ở phía bên mặt.
Hai tên lính và viên cai ngục
nhìn nhau cười trong khi tôi
nổi da gà.
Viên cai ngục đẩy tôi vào một
gian phòng cao, thật tối, có
ghế sắp theo hình bán nguyệt.
Phòng vắng vẻ, có hai cửa sổ
cao đóng lưới sắt kín mít và
pho tượng chúa bằng gỗ nâu,
hai tay dang ra, đầu ngả
xuống vai. Cảnh tượng đó
khiến tôi hoang mang cực độ.
Tất cả ý nghĩ vu khống trước
đó bỗng dưng biến mất. Đôi
môi tôi mấp máy cầu nguyện.
Đã từ lâu tôi không cầu
nguyện, nhưng tai biến luôn
luôn khiến con người khuất
phục trước đấng vô hình.
Tải ảnh
Trước mắt tôi, trên ghế cao là
hai nhân vật ngồi quay lưng
về phía ánh sáng. Dù vậy tôi
cũng nhận ra Nam tước Van
Spreckdal nhờ cái bóng ông in
trên cửa kính. Nhân vật thứ
hai mập, má đầy thịt, hai bàn
tay ngắn. Hắn cũng mặc áo
thẩm phán như ông Van
Spreckdal. Người phía dưới là
lục sự Conrad. Hắn đang cho
cán viết vào đầu lỗ tai. Khi tôi
đến hắn dừng tay lại, nhìn tôi
một cách tò mò.
Người ta bảo tôi ngồi xuống.
Van Spreckdal cao giọng hỏi:
- Christian Vénius, làm sao anh
có bức ảnh này?
Ông ta đưa lên bức tranh tôi
vẽ chưa xong. Người ta trao
bức tranh đó cho tôi. Sau khi
xem, tôi đáp:
- Tôi là tác giả.
Im lặng khá lâu, rồi lục sự
Conrad ghi lời nói của tôi. Tôi
nghe ngòi bút của ông ta cào
trên giấy và tôi nghĩ: "Câu hỏi
đó có nghĩa gì? Nó có liên
quan gì đến việc tôi đập thằng
cha quản lý đâu!"
Van Spreckdal lại hỏi:
- Anh là tác giả, chủ đề của
bức tranh là gì?
- Đó là bức tranh tưởng
tượng.
- Anh có thấy các chi tiết này ở
đâu không?
- Thưa không. Tất cả các chi
tiết đều do tôi tưởng tượng.
Ông chánh án nói với giọng
nghiêm khắc:
- Bị can Christian! Tôi yêu cầu
anh nêu suy nghĩ cẩn thận.
Đừng có nói dối!
Đỏ mặt, và với giọng bất bình
tôi kêu to:
- Tôi nói sự thật!
Van Spreckdal nói:
- Lục sự ghi vào biên bản.
Ngòi bút lại chạy rần rật trên
giấy.
Ông chánh án lại hỏi:
- Còn người đàn bà này. Người
đàn bà mà người ta giết bên
miệng giếng, anh cũng tưởng
tượng ra nốt?
- Đúng vậy!
- Anh không hề nhìn thấy bà
ta?
- Không hề!
Van Spreckdal đứng lên, bực
mình. Nhưng ông ta ngồi
xuống tham khảo ý kiến đồng
nghiệp.
Hai bóng đen thẩm phán nổi
bật lên trên nền sáng của cửa
sổ, và ba người đứng sau lưng
tôi. Không khí trong phòng im
lặng đến ngột ngạt... tất cả
đều làm cho tôi hoang mang
lo sợ đến bải hoải. Tôi nghĩ
thầm: "Họ muốn gì ở mình?
Bỗng Van Spreckdal nói với ba
người lính:
- Đưa hắn lên xe. Chúng ta tới
đường Metzrstrasse.
Rồi ông nói với tôi:
- Christian Vénius. Anh đang ở
trong tình thế ngặt nghèo.
Nếu anh thấy công lý của loài
người cứng rắn thì anh chỉ còn
chờ sự tha thứ của Chúa. Anh
sẽ xứng đáng với tình thương
của Chúa nếu anh thú tội.
Lời nói đó như búa bổ vào đầu
tôi. Tôi ngã người ra sau, đưa
tay lên trời kêu to:
- Trời ơi! Thật là một cơn ác
mộng!
Rồi tôi ngất xỉu.
Khi tôi tỉnh lại, chiếc xe đang
chầm chậm trên đường. Phía
trước có một chiếc xe khác. Hai
tên đồ tê vạm vỡ vẫn luôn kè
kè bên tôi. Một tên mời bạn
hút thuốc. Tôi đưa tay về phía
bao thuốc, hắn vội vàng giựt
tay lại, cho vội bao thuốc vào
túi.
Mặt tôi đỏ lên vì xấu hổ. Tôi
quay đầu vào vai che giấu cơn
xúc động.
Bỗng tên lính có bao thuốc
nói:
- Nếu anh nhìn ra ngoài chúng
tôi bắt buộc phải còng tay anh
lại.
Tôi nghĩ thầm: "Đồ chó! Quỷ
sao không vật mày chết cho
rồi!".
Chiếc xe dừng lại. Một tên bước
xuống. Tên còn lại nắm cổ tôi,
khi thấy tên kia đã sẵn sàng
đê đón tôi, hắn đẩy tôi xuống
xe một cách tàn nhẫn. Tất cả
những sự thận trọng đó cho
thấy con người tôi đích thị là
một kẻ bất lương. Nhưng tôi
vẫn chưa hiêu rõ lời buộc tội
từ phía hai ông thẩm phán.
Bỗng một cảnh tượng ghê
gớm mở mắt tôi ra, đẩy tôi
vào tận cùng tuyệt vọng.
Người ta đẩy tôi bước vào một
con đường thấp, lót gạch lồi
lõm, tường rỉ nước vàng, mùi
hôi thối xộc vào mũi khiến tôi
choáng váng.
Tôi mò mẫm đi giữa bóng tối,
phía sau có hai tên lính vạm
vỡ áp giải.
Đằng xa thấp thoáng một cái
sân rộng. Càng đi tới gần tôi
càng kinh sợ. Không phải một
sự lo sợ thông thường, mà đó
là một sự khiếp đảm ghê gớm,
giống như một cơn ác mộng.
Tôi chỉ muốn lùi lại, chứ không
thê bước được.
Một tên lính đẩy mạnh vai tôi,
ra lệnh:
- Bước tới chứ!
Đến đầu hành lang, tôi thấy
trước mắt cái cảnh mà tôi vừa
vẽ trong đêm qua.
Đúng là cái sân ở giữa những
bức tưòng dày, có những móc
sắt, những đống sắt vụn,
chuồng gà, chuồng thỏ...
không có một chi tiết nhỏ nào
bị bỏ quên. Tôi như bị sét
đánh ngang tai trước hiện
tượng kỳ lạ đó. Hai ông thẩm
phán đứng bên cạnh miệng
giếng. Dưới chân họ nằm sóng
sượt một mụ già. Mụ nằm dưới
tóc tai rối bời, mặt tái ngắt,
hai mắt mở trừng trừng, lưỡi
thè giữa hai hàm răng. Thật là
một cảnh tượng kinh tởm.
Van Spreckdal nói với giọng
trịnh trọng:
- Sao, anh nghĩ gì?
- Anh có nhận đã ném mụ già
này? Mụ Thérésa Beker xuống
giếng sau khi bóp cổ giựt tiền
của mụ ta?
Tôi gào to lên:
- Không! Tôi không biết mụ
già này. Tôi không hề nhìn
thấy mụ ta. Xin Chúa chứng
cho tôi!
Van Spreckdal gắt:
- Thôi, bao nhiêu đó đủ rồi!
Không nói thêm một lời, ông
cùng bạn đồng nghiệp bước
nhanh ra.
Hai tên lính nghĩ là họ có bổn
phận còng tay tôi lại. Họ đưa
tôi trở về khám. Trong cơn
bàng hoàng, lúc đó tôi hoàn
toàn hoang mang, không biết
có đúng là mình đã giết mụ già
kia hay không.
Đối với những tên lính gác, tôi
rõ ràng đã là một tên tử tội.
Tôi không kê ra đây cơn xúc
động của tôi trong đêm đầu
tiên nằm khám. Tôi ngồi thừ
trên ổ rơm, nhìn qua khung
cửa sổ nhỏ, thấy đoạn đầu đài
xa xa. Tôi nghe tiếng người
gác đêm kêu to lên trong
thanh vắng: "Hỡi dân chúng
Nuremberg. Hãy yên giấc. Một
giờ!... Hai giờ!... Ba giờ!...".
Tôi thắc mắc, nghĩ ngợi nhiều.
Người ta bảo thà bị xử giảo vô
tội còn hơn là có tội. Đúng!
Nhưng đó là về phần hồn. Còn
về phần xác thì chết vô tội hay
có tội cũng y như nhau. Trái
lại, phần xác vẫy vùng, tự giải
thoát khi biết vai trò của mình
đã chấm dứt bằng sợi dây
thắt cổ.
Đó là những cảm nghĩ buồn
thảm của tôi trong đêm ghê
gớm ấy.
Ngày dần dần sáng, thoạt tiên
còn mờ mờ rồi từ từ sáng tỏ.
Bên ngoài, đường phố nhộn
nhịp. Ngày hôm ấy nhằm ngày
thứ sáu, ngày nhóm chợ. Tôi
nghe rõ mồn một tiếng cọc
cạch của xe bò chở rau cải, gà
vịt. Tiếng gà kêu trong
chuồng, tiếng những người
nông dân trò chuyện với nhau
khiến lòng tôi lâng lâng.
Khu chợ trước mặt khám đã
mở cửa. Người ta chắc đang
sửa soạn chỗ ngồi. Khi ngày
sáng rực, tiếng cười nói của
dân chúng vang lên. Những
người đi chợ lui tới, bàn cãi,
mặc cả giúp tôi đoán bây giờ
vào khoảng tám giờ sáng.
Với ánh sáng, tôi yên tâm hơn.
Những ý nghĩ đen tối trong
đêm biến mất. Tôi cảm thấy
thèm thấy những gì đang xảy
ra bên ngoài.
Những người tù trước tôi đã
đục những lỗ hổng trên tường
đê leo lên khung cửa sổ cho
dê. Tôi leo lên đó, đút đầu qua
cái lỗ tròn nhìn ra ngoài. Tôi
thấy đám đông, sự sống. Tự
nhiên tôi chảy nước mắt. Tôi
không nghĩ tới tự vẫn nữa. Tôi
cần sống, cần thở. Đó thật là
một điều phi thường. Tôi lầm
bầm: "Được sống là hạnh
phúc. Dù người ta bắt mình
kéo xe hay xiềng chân vào sắt
cũng mặc, miên sống được là
được rồi!".
Tôi lại nhìn sang chợ, nhìn
những mụ già đang ngồi sau
những thúng rau, giỏ gà... rổ
trứng. Các người hàng thịt
đang chặt thịt trên thớt. Mấy
anh nông dân đầu đội nón nỉ
rộng vành, chống gậy, chắp
tay sau lưng hút thuốc.
Tiếng động của đám đông,
sinh hoạt náo nhiệt của chợ
giúp tâm trí tôi biết suy nghĩ
và trong hoàn cảnh buồn
thảm hiện tại tôi vẫn thấy
sung sướng được còn sống
trong thế giới loài người.
Khi tôi nhìn ra ngoài như vậy,
có một người đi ngang qua.
Hẳn là một tên đồ tê, đang
nghiêng lưng vác một phần
con bò trên vai. Hai cánh tay
trần, khuỷu tay đưa lên trên,
đầu cúi xuống. Tóc bay phất
phới che kín cả mặt. Dù vậy,
vừa thấy hắn ta là tôi đã giựt
nảy mình.
Tôi nói thành tiếng:
- Chính hắn!
Tất cả máu trong người tôi
chạy dồn về tim. Tôi leo
xuống, toàn thân run rẩy đến
cả đầu móng tay, tái xanh hết
cả mặt mày, lẩm bẩm:
- Chính hắn!
Trong khi hắn tự do phây
phây thì mình sắp chết thay
cho hắn!
Chúa ơi! Bây giờ tôi phải làm
gì? Phải làm gì?
Một ý nghĩ đột ngột, một sáng
kiến từ trên cao lóe lên trong
trí tôi. Tôi cho tay vào túi áo...
hộp bút chì hãy còn trong đó.
Tôi liền chạy ngay lại bức
tường dày, vẽ lại khung cảnh
xảy ra vụ ám sát với một hứng
thú lạ thường, không còn có
sự mơ hồ, dọ dẫm. Tôi biết kẻ
sát nhân. Tôi trông thấy hắn
dường như hắn đang làm mẫu
trước mắt tôi.
Vào khoảng mười giờ, viên cai
ngục bước vào khám giam.
Nét mặt chim cú thường ngày
của hắn nhường chỗ cho sự
thích thú.
Bước trên thềm hắn hỏi:
- Có thê như thế chăng?
Tôi vẫn tiếp tục ngồi vẽ với tất
cả sự phấn chấn tột cùng.
- Đi gọi các ông thẩm phán
đến đây giùm tôi!
Tên cai ngục ngần ngừ:
- Các ông ấy đang chờ nơi
phòng biện lý.
Tôi vẫn chăm chú vẽ nhân vật
kỳ lạ trong bức tranh nói:
- Tôi muốn tiết lộ nhiều điều
mới lạ với các ông thẩm phán.
Nhân vật tôi vẽ như sống thật.
Bộ mặt hắn rất đáng sợ.
Tên cai ngục bước ra ngoài.
Vài phút sau hai vị thẩm phán
tới. Họ đứng nhìn bức tranh,
kinh ngạc đến cực độ.
Tôi đưa cánh tay ra, cả người
run rẩy, nói:
- Đây là thủ phạm!
Sau khi im lặng một lúc, Van
Spreckdal hỏi:
- Tên hắn?
- Tôi không biết. Nhưng hắn
hiện ở trong chợ, đang chặt
thịt ở thớt thứ ba, bên trái
nếu đi từ con đường Trabans
vào chợ.
Van Spreckdal quay lại ông
bạn đồng nghiệp:
- Ông nghĩ sao?
Ông thẩm phán kia trịnh trọng
bảo:
- Cho người đưa hắn tới đây.
Vài tên lính đứng ngoài hành
lang thi hành lệnh đó. Các
thẩm phán vẫn đứng nhìn bức
tranh của tôi. Còn tôi, tôi ngồi
vật xuống ổ rơm, đầu gục lên
gối mệt nhoài như chết.
Không bao lâu có tiếng chân
vang lên bên ngoài. Những ai
chưa hề chờ giải thoát, chưa
đếm từng phút dài như những
thế kỷ, những ai chưa biết đến
xúc động cực mạnh của sự chờ
đợi, của sự kinh hãi, của sự hy
vọng, của hoang mang...
những kẻ đó không thê thông
cảm được rúng động của tôi
lúc bấy giờ. Tôi nghe cả tiếng
chân của tên sát nhân bước
giữa đám lính. Tôi nghe họ
tiến tới gần. Ngay cả hai vị
thẩm phán cũng lộ vẻ xúc
động. Tôi ngước đầu lên, tim
se lại như có một bàn tay sắt
đang siết chặt. Tôi nhìn chăm
chú vào cánh cửa mở... Tên
sát nhân bước vào.
Má hắn đỏ rực, hai hàm răng
cắn chặt làm nổi bật hai thớ
thịt, bạnh đến tận vành tai.
Hai con mắt ti hí lo ngại, dữ
tợn chợt như hai con mắt sói,
long lanh dưới đôi chân mày
rậm và nâu.
Van Spreckdal chỉ bức tranh
cho hắn xem. Vừa nhìn, hắn
tái mặt, rồi rú lên một tiếng
dữ dội làm tất cả chúng tôi
lạnh người. Đôi cánh tay vạm
vỡ của hắn gạt bung mấy tên
lính ra. Rồi hắn nhảy lùi ra
đằng sau mấy bước. Một cuộc
xung đột ác liệt diên ra ở hành
lang. Người ta chỉ nghe tiếng
thở hổn hên của tên đồ tê,
những lời nói ngắn ngủi và
tiếng chân của lính gác đổ lên.
Cuối cùng là tiếng rơi nặng nề
xuống sàn gạch.
Cuộc xung đột xảy ra hơn một
phút.
Sau đó, tên sát nhân bước vào
phòng, đầu cúi xuống mắt
đầm đìa máu, tay bị trói thúc
ra sau lưng. Hắn ngước nhìn
bức tranh lần nữa, ra dáng
suy nghĩ lung lắm, rồi nói nho
nhỏ như nói với chính hắn:
- Làm sao lại có người trông
thấy mình vào lúc nửa đêm?
Vậy là tôi thoát chết!
Erckmann- Chatrian
Các truyện khác
Plan for Success in Your Future!